Γαλαξίδι

^{Πατήστε εδώ για να δείτε το χάρτη της περιοχής σε πλήρη οθόνη}.

Το Γαλαξίδι είναι παραθαλάσσια κωμόπολη της Φωκίδας. Βρίσκεται στη βόρεια ακτή του Κορινθιακού κόλπου και, συγκεκριμένα, στη δυτική πλευρά του κόλπου της Ιτέας. Είναι αρκετά γνωστό για τη ναυτιλία που είχε αναπτύξει τον προηγούμενο αιώνα καθώς και για τη γραφικότητα του, λόγοι γαι τους οποιουςτο καλοκαίρι προσελκύει αρκετό κόσμο, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες. Ο μόνιμος πληθυσμός του, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011, ανέρχεται σε 2.011 κατοίκους.

Γενικά

Το Γαλαξίδι

Το Γαλαξίδι

Ιστορία

Βυζαντινή Εποχή

Τον 8ο αιώνα εμφανίζεται, μετά από αιώνες απουσίας, ένα μικρό χωριό, αυτή τη φορά με την ονομασία Γαλαξείδι. Μέχρι τον 10ο αιώνα το Γαλαξείδι έχει καταφέρει να αναπτύξει σε σημαντικό βαθμό τη ναυτιλία του. Δυστυχώς η ανάπτυξη της πόλης δεν διήρκεσε πολύ αφού κατά την περίοδο της βασιλείας του Κωνσταντίνου Ρωμανού το Γαλαξείδι κυριεύτηκε δύο φορές, με δραματικές συνέπειες για τους κατοίκους, από τους Βούλγαρους. Οι συμφορές για την πόλη του Γαλαξειδίου δεν τελειώνουν εδώ. Το 1054 μια επιδημία αφάνισε πολλούς κατοίκους ενώ το 1064 μια επιδρομή των Ούζων είχε ως αποτέλεσμα τη βίαιη εκδίωξη τους από την πόλη για δύο ολόκληρα χρόνια. Το 1147 το Γαλαξείδι λεηλατήθηκε για ακόμη μια φορά, αυτή τη φορά όμως το σύνολο των κατοίκων εγκατέλειψε οριστικά την πόλη. Κατά τον 12ο αιώνα το Γαλαξείδι υπαγόταν στη Διοίκηση της Ηπείρου. Εκείνη την εποχή πολλές οικογένειες ευγενών έφυγαν από την Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκαν στο Γαλαξείδι. Η περίοδος αυτή διακρίνεται από μία γοργή ανάπτυξη στη ναυτιλία. Οι Γαλαξειδιώτες ανέπτυξαν εμπορικές σχέσεις με άλλες περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Τελικά η ακμή του Γαλαξειδίου τέλειωσε απότομα το 1296 δηλαδή έτος θανάτου του Ιωάννη Παλαιολόγου, ο οποίος βοηθούσε συστηματικά την πόλη. Επί Ανδρονίκου Γ' Παλαιολόγου, το Γαλαξείδι βρίσκεται κάτω από την εξουσία του Δουκάτου των Αθηνών. Η Βυζαντινή εποχή κλείνει οριστικά το 1446 όταν το Γαλαξείδι και τα Σάλωνα περιέρχονται στους Οθωμανούς.

Τουρκοκρατία

H εποχή της Τουρκοκρατίας άρχισε το 1446. Το 1494 μεταφέρθηκε η έδρα του Μπέη από τα Σάλωνα στο Γαλαξείδι. Πρώτος Μπέης που διορίστηκε ήταν ο Χατζή-Μπαμπας. Τελικά το 1502, ύστερα από εντολή της Υψηλής Πύλης, η έδρα επανήλθε στα Σάλωνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλη τη περίοδο της Τουρκικής Κατοχής, κανένας Τούρκος δεν κατοικούσε στο Γαλαξείδι. Το 1655 τον Κορινθιακό και Πατραϊκό κόλπο λυμαινόταν ο Ντουρατζίμπεης, ο οποίος ήρθε σε σύγκρουση με τους Γαλαξειδιώτες για ασήμαντη αφορμή. Η ναυμαχία που ακολούθησε κατέληξε στη συντριβή του Ντουρατζίμπεη, ο οποίος ορκίστηκε όμως να πάρει εκδίκηση. Το Πάσχα του ίδιου χρόνου επιτέθηκε αιφνιδιαστικά και κυρίευσε το Γαλαξείδι. Αυτή η συμφορά είχε ως αποτέλεσμα την φυγή των κατοίκων του Γαλαξειδίου στα βουνά και συγκεκριμένα στα Πεντεόρια. Επέστρεψαν στο ερειπωμένο Γαλαξείδι μόνο μετά τον θάνατο του Ντουρατζίμπεη το 1669. Η ακμή του γαλαξιδιώτικου ναυτικού ξεκίνησε την περίοδο 1720-1730, δηλαδή αμέσως μετά τη συνθήκη του Πασάροβιτς (1718). Το 1774, ύστερα από την Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, τα περισσότερα Γαλαξιδιώτικα πλοία σήκωσαν Ρώσικη σημαία. Για να απελευθερωθεί από το Μεσολογγίτικο ναυτικό άρχισε τη ναυπήγηση πλοίων στο Γαλαξείδι. Το 1803 ο Γαλαξιδιώτικος στόλος αριθμούσε 50 πλοία. Τα συνηθέστερα εμπορικά λιμάνια των Γαλαξιδιώτικων πλοίων ήταν: η Μασσαλία, η Κωνσταντινούπολη και διάφορα άλλα λιμάνια της Ισπανίας και της Ιταλίας.

Επανάσταση του 1821

Οι πρώτες διαβουλεύσεις για την έναρξη της Επανάστασης στο Γαλαξείδι είχαν ξεκινήσει από τις αρχές Μαρτίου, ύστερα από πρωτοβουλία του Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλου. Σε αυτή πήραν μέρος, ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Πανουργιάς, ο Γιάννης Γκούρας και οι πρόκριτοι της περιοχής. Στις 26 Μαρτίου σώμα 300 ανδρών αναχώρησε για την Άμφισσα. Οι πλοίαρχοι και οι έμποροι προσέφεραν αμέσως τα πλοία τους υπέρ της πατρίδος ενώ πολλοί Γαλαξιδιώτες έσπευσαν να πολεμήσουν στο Χάνι της Γραβιάς.

Οι καταστροφές του Γαλαξειδίου

Το Γαλαξείδι κατά τη διάρκεια της Απελευθερωτικού αγώνα γνώρισε τρεις μεγάλες καταστροφές.

Η πρώτη καταστροφή: Στις 8 Σεπτεμβρίου 1821 απέπλευσε για τον Κορινθιακό κόλπο ο στόλος του Ισμαήλ Μπέη Γιβραλτάρ με 30 οπλισμένα μπρίκια και 2 φρεγάτες. Στις 22 Σεπτεμβρίου, ένα αγγλικό πλοίο οδήγησε στο Γαλαξείδι τον τούρκικο στόλο. Οι Γαλαξιδιώτες μαζί με 200 άντρες του Πανουργιά αμύνονταν σθεναρά. Τη νύχτα όμως οι άντρες του Πανουργιά υποχώρησαν αφού δεν είχαν την απαραίτητη εμπειρία να αντιμετωπίσουν τους ναυτικούς κανονιοβολισμούς. Οι κάτοικοι βλέποντας το ρήγμα στην άμυνα της πόλης αλλά και την ανεπάρκεια των μαχητών εγκατέλειψαν το Γαλαξείδι. Το πρωί της 23ης Σεπτεμβρίου οι Τούρκοι εισέβαλαν στην πόλη και την κατέστρεψαν. Μέσα στο λιμάνι βρήκαν 90 πλοία, τα 13 από αυτά ήταν πολεμικά ενώ τα υπόλοιπα μικρά εμπορικά. Σύμφωνα με τους ιστορικούς οι πιθανότητες να σωθεί το Γαλαξείδι ήταν ελάχιστες αφού έπεσε θύμα των πρώτων πολιτικών διενέξεων.

Η δεύτερη & τρίτη καταστροφή: Τον Μάιο του 1825 ο Κιουταχής προκειμένου να εξασφαλίσει τα νώτα του έτσι ώστε να πολιορκήσει με ασφάλεια το Μεσολόγγι επιτέθηκε στο Γαλαξείδι και το κατέστρεψε. Βέβαια η δεύτερη αυτή καταστροφή ήταν λιγότερο επώδυνη αφού τα γαλαξειδιώτικα πλοία δεν ήταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι. Όμως ακολούθησε χειρότερη καταστροφή, τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου, αυτή την φορά από τον Ιμπραήμ, ο οποίος κατάφερε να αρπάξει πλοία και να αιχμαλωτίσει πολλά γυναικόπαιδα, τα οποία στάλθηκαν ως σκλάβοι στην Αίγυπτο. Ύστερα από αυτή την καταστροφή, οι κάτοικοι έφυγαν και εγκαταστάθηκαν στην Ύδρα, στην Κόρινθο, στο Λουτράκι κ.α. Πολύ αργότερα η κυβέρνηση κατάφερε να επαναφέρει μερικούς Έλληνες αιχμαλώτους από την Αίγυπτο.

Πώς θα φτάσετε

Τι πρέπει να δείτε

• Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου. Ο σημερινός ναός του Αγίου Νικολάου είναι χτισμένος πάνω σε ειδωλολατρικό ιερό. Τον 7ο αιώνα χτίστηκε ο πρώτος ναός, αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο ενώ το 1800 οι Γαλαξειδιώτες με δικά τους έξοδα άρχισαν τις εργασίες για την κατασκευή μεγαλύτερου ναού. Το 1900 χτίστηκε η σημερινή εκκλησία. Αρχιτέκτονες ήταν ο Γερμανός Χάγερ και ο Κωνσταντίνος Παπαπέτρος. Η εκκλησία είναι Βυζαντινού ρυθμού με δύο καμπαναριά και τρούλο. Είναι τρίκλιτος ενώ στο καμπαναριό υπάρχει το μεγάλο ωρολόγιο της πόλης. Χαρακτηριστικό δείγμα ομορφιάς είναι το ξύλινο τέμπλο του ναού. Κατασκευάστηκε τη δεκαετία 1840-1850 και είναι τεχνοτροπίας «μπαρόκ». 
• Μονή Αγίου Σωτήρος. Το μοναστήρι βρίσκεται σε υψόμετρο 300 μέτρων σε έναν κοντινό λόφο, νότια του Γαλαξειδίου. Η εκκλησία κτίσθηκε, γύρω στο 1250 μ.Χ. Το εκκλησάκι είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού. Ο ναΐσκος είναι μονόκλιτος, σταυρεπίστεγος με ορθογώνια κάτοψη. Το 1750 ιδρύθηκε ανδρικό μοναστήρι αλλά ο σεισμός του 1756 γκρέμισε το καθολικό της μονής και έκοψε την παροχή νερού με αποτέλεσμα να ερημωθεί. Το 1927 εγκαταστάθηκαν μερικοί μοναχοί, οι οποίοι όμως έφυγαν 5 χρόνια αργότερα. Η ουσιαστική ανασυγκρότηση της μονής έγινε το 1989. Το 1990 εγκαταστάθηκε η μοναχή Ισιδώρα, η οποία επιμελείται το μοναστήρι και τον γύρω χώρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε μια κρύπτη της ερειπωμένης εκκλησίας του Αγίου Σωτήρος βρέθηκε το «Χρονικό του Γαλαξειδίου» από τον Κωνσταντίνο Σάθα το 1864, το οποίο είχε γραφτεί από τον ιερομόναχο Ευθύμιο το 1703. 
• Το παλιό Σχολείο. Βρίσκεται στη θέση Κούκουνας και είναι ένα από τα παλαιότερα σχολεία. Κατασκευάστηκε επί Ιωάννη Καποδίστρια. Μέχρι το 1932 λειτούργησε ως δημοτικό σχολείο και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε με αποτέλεσμα να πουληθεί από τη σχολική εφορία. Με υπουργική απόφαση έχει κηρυχθεί διατηρητέο. 
• Ναυτικό και Εθνολογικό Μουσείο. Το Ναυτικό και Εθνολογικό Μουσείο στεγάζεται σε ένα κτίριο που κατασκευάστηκε το 1870. Από το 1932 στεγάζει τη ναυτική πινακοθήκη. Το Ναυτικό και Εθνολογικό Μουσείο φιλοξενεί, εκτός από τη ναυτική πινακοθήκη, αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής. Η αρχαιολογική αυτή συλλογή δημιουργήθηκε το 1932 αλλά πολλά κομμάτια χάθηκαν την περίοδο της κατοχής. Σήμερα η συλλογή περιέχει περι τα 300 εκθέματα. Σπουδαίο ρόλο στη δημιουργία αυτής διαδραμάτισαν ο Νικόλαος Μάμας, ο οποίος στήριξε οικονομικά τις ανασκαφές του μουσείου, ο Ιωάννης Θρεψιάδης, ο οποίος πραγματοποίησε πολλές ανασκαφές, ο Πέτρος Θέμελης, έφορος αρχαιοτήτων Δελφών κ.α. (updated Μαϊ 2016)
• Ναυτική πινακοθήκη. Σήμερα φιλοξενούνται νηολόγια ναυτικών, ναυτικά όργανα, πίνακες ιστιοφόρων, πολλοί από τους οποίους είναι σχεδιασμένοι στην Ιταλία, πίνακες του ζωγράφου Πέτρου Πετραντζά, καθώς και το Χρονικό του Γαλαξειδίου. Η συλλογή συντηρείται από το Ίδρυμα Σταύρος Σ. Νιάρχος. 

Ψυχαγωγία

Επόμενοι προορισμοί

[[Κατηγορία:]]